کونژکتیویت آلرژیک/ورم ملتحمه یا التهاب چشمی

از شایع ترین علل قرمزی چشم می توان به کونژکتیویت یا ورم ملتحمه اشاره کرد که در واقع اصطلاحی است برای توصیف التهاب ملتحمه. ملتحمه پرده ی نازکی است که سفیدی چشم را پوشانده است و برای پوشاندن و نرم کردن سطح چشم، ترشحات مخاطی را تولید می کند. به طور طبیعی ملتحمه، شامل یک سری عروق خونی است که با بررسی دقیق، قابل مشاهده اندو در صورت التهاب، عروق خونی آن برجسته تر می شوند و چشم، قرمز به نظر می رسد.

دلایل ایجاد ورم ملتحمه

عوامل زیادی می توانند باعث تحریک و ورم ملتحمه شوند كه از شايع ترين آن ها میتوان به عفونت ها، آلرژي ها و تحريك هاي محيطي اشاره کرد. چون ملتحمه بافت ساده اي است، پاسخش به همه محرك ها یک شکل است و قرمز مي شود، از جمله بارز ترین نشانه های ورم ملتحمه قرمزی چشم ها می باشد.

انواع ورم ملتحمه

ورم ملتحمه شامل 3 نوع ویروسی، باکتریایی و آلرژیک است که باهم بررسی می کنیم:
- ورم ملتحمه ويروسي
ويروس ها یکی از شايع ترين علل ورم ملتحمه هستند و به شدت مسری میباشند، بعضی از ویروس هایی که باعث سرماخوردگي و علايمي مانند گلودرد و آبريزش بيني مي‌شوند، مي توانند باعث ورم ملتحمه همراه با علايم قرمزي چشم و ترشح آبكي و چرکی از هر دو چشم شوند که یک تا دو هفته بهبود آنها طول می کشد. بعضی از ویروس ها نیز ممكن است تنها يك چشم را عفوني كنند. در برخی از انواع مسری و شدید این بیماری، سطح قرنیه دچار کدورت‌های پراکنده به نام کراتیت شده که بتدریج برطرف می‌شوند. این نوع ورم در بزرگسالان شایع تر است.
- ورم ملتحمه باكتريال
عفونت هاي باكتريايي ناشي از استافيلوكوك يا استرپتوكوك که نوعی بسیار مسری از کونژنکتیویت بوده و نيز باعث قرمزي چشم مي شوند كه با مقدار زیادی چرک و ترشح همراهند. در عفونت هاي حاد، ميزان ترشح از چشم زياد است و مشاوره فوري با چشم پزشك توصيه مي گردد. برخي از عفونت هاي باكتريايي، خفیف تر هستند و ممكن است ترشح کمی داشته باشند و یا ترشحي نداشته باشند و تنها صبح ‌هنگام روي پلك ها پوسته ايجاد شوند. این نوع از التهاب ملتحمه شایع‌ترین شکل كونژنكتيويت در کودکان سنین مدرسه بوده و امکان درد و تورم در اطراف گوش همان سمت نیز ممکن است به وجود بیاید.
- ورم ملتحمه آلرژیک
این نوع از ورم ملتحمه مسری نمی‌باشد و عکس‌العمل بدن نسبت به یک ماده آلرژی‌زا و محرک مانند گرده گل‌ها ایجاد می‎شود. قرمزی و ورم شدید بافت ملتحمه، باعث ایجاد یک نمای شیری در سطح چشم می‎شود .کونژکتیویت آلرژیک نیز انواع مختلفی دارد که از شایعترین آن ها آلرژیک فصلی می باشد که معمولاً مربوط به فصل بهار است.

علائم ورم ملتحمه

علائم این بیماری بر حسب نوع كونژنكتيويت باهم متفاوت هستند. كونژنكتيويت باکتریایی باعث پوسته پوسته شدن پلک‌ها و ترشحات فراوان چرکی از چشم‌ها می‎شود که این ترشحات ممکن است زرد یا سبز رنگ بوده ومعمولاً هر دو چشم را درگیر می‌نماید. در كونژنكتيويت ویروسی، حجم ترشحات کمتر از نوع باکتریایی بوده و رقیق تر اند. عوامل ویروسی اکثراً فقط یک چشم را مبتلا می‌کنند ولی احتمال درگیری هر دو چشم نیز وجود دارد. اگر علت كونژنكتيويت آلرژی باشد، علائمی مانند قرمزی چشم‌ها، خارش، ‌ریزش اشک وجود داشته و ممکن است با آبریزش از بینی همراه باشد.

تشخیص ورم ملتحمه

ورم چشم كونژنكتيويت توسط چشم پزشک با استفاده از Slit Lamp  قابل تشخیص است. از نکاتی که در تشخیص این بیماری حائز اهمیت است می توان به سابقه عفونت تنفسی، بروز ناگهانی یا تدریجی علائم، تماس با شخص دارای علائم مشابه اشاره کرد.

راهکارهای جلوگیری از انتشار بیماری  ورم ملتحمه

در ابتدا باید از سرایت بیماری پیشگیری کرد. در صورت مبتلا شدن به یکی از انواع كونژنكتيويت ویروسی و باکتریال در صورت رعایت نکردن به سرعت به افراد دیگر سرایت می‌کنند. از جمله راهکار هایی که باعث کاهش انتشار بیماری می‌شوند می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• شستن مداوم دست‌ها و خودداری از تماس دست به چشم و مالش چشم‌ها. عدم  استفاده از حوله، بالش و وسایل حمام مشترک
• از قطره‌های چشمی و مواد آرایشی مشترک استفاده نشودو پس از بهبود كونژنكتيويت آنها را عوض کند.
• عدم استفاده از لنز تماسی در مدت بیماری و تعویض آن‌ها پس از بهبود بیماری.

درمان ورم ملتحمه

کمپرس سرد در انواع كونژنكتيويت‌های ویروسی و باکتریال، باعث آرامش و تسکین چشم‌ها می شود. در صورتی فقط یک چشم به بیماری مبتلا شده باشد، از کمپرس هر دو چشم با یک حوله باید پرهیز گردد تا مانع از انتشار باکتری یا ویروس به چشم سالم شود.
استفاده از اشک مصنوعی در درمان ورم ملتحمه مفید است.
كونژنكتيويت‌های ویروسی و باکتریال نیازی به درمان ندارند و معمولاً خود بخود بهبود می‌یابند. استفاده از قطره‌های آنتی بیوتیک در موارد باکتریال، بهبود بیماری را سرعت بخشیده و همچنین مسری بودن آنرا کاهش می‌دهد‌. در بعضی موارد خاص ممکن است آنتی‌بیوتیک خوراکی کاربرد داشته باشد. گاهی به همراه كونژنكتيويت ویروسی برای درمان ضایعات التهابی قرنیه، استفاده از استروئید موضعی ضرورت می‌یابد. كونژنكتيويت‌های ناشی از تبخال باید با دارو‌های ضد تبخال درمان شوند.
در بیمارانی که دارای كونژنكتيويت‌ آلرژیک دارند از قطره های استروئیدی نیز استفاده می گردد.

دکتر مجید نصیری |متخصص حلق و بینی در تهران