لوزه در بالای گلو قرار داشته و به دفاع در مقابل حمله عفونتها کمک می‌کند. تورم و التهاب لوزه‌ها (تانسیلیت) در کودکان بسیار شایع می‌باشد. زیرا لوزه‌های آنها بزرگتر می‌باشد. لوزه‌ها با افزایش سن کودک به تدریج کوچکتر می‌گردند. لوزه‌ها ممکن است بزرگ و ملتهب شوند و ممکن است لازم به جراحی لوزه باشد. جراحی لوزه‌ها در مواردی انجام می‌شود که آنها باعث انسداد راه هوایی شده باشند یا با بلع تداخل کرده باشند.در سنین بالاتر بزرگی یک طرفه لوزه ممکن است بیانگر عفونت ویروسی لوزه، و تومورهایی مانند لنفوم یا کارسینوم سلول فلسی باشد.
جراحی لوزه
در اتاق عمل، متخصص بیهوشی معمولا ترکیبی از گاز و یک داروی درون وریدی را برای بیهوشی عمومی مورد استفاده قرار می دهد. در اغلب شرایط، تزریق درون وریدی پیش از عمل در اتاق انتظار یا وقتی ماسک بیهوشی روی صورت بیمار قرار داده شد، انجام می گیرد. در طول جراحی، بیمار به صورت مستمر با پالس اکسیمتر ( اکسیژن سنج خون) و نمایشگر ضربان قلب مورد نظارت قرار می گیرد.
تیم جراحی برای هر شرایط اضطراری و اورژانسی آماده هستند. علاوه بر جراح و متخصص بیهوشی، یک پرستار و تکنسین بیهوشی نیز در اتاق عمل حضور دارند. پس از اینکه داروی بیهوشی اثر کرد، پزشک از طریق دهان لوزه و یا آدنوئید را بیرون می آورد. جراحی لوزه شامل برش های خارجی نمی باشد. ته لوزه و یا آدنوئید توسط واحد سوزاندن برقی سوزانده می شود. کل فرآیند جراحی لوزه معمولا کمتر از ۶۰ دقیقه طول می کشد.
چه زمانی نیاز به جراحی لوزه است؟
برخی از متخصصان گوش و حلق و بینی در مواردی که التهاب‌های مکرر و عودکننده لوزه رخ می‌دهد یا هنگامی که بزرگی لوزه‌ها باعث انسداد علامت‌دار راه‌های هوایی فوقانی شده است یا در مواردی که لوزه به صورت یک طرفه بزرگ شده است، برداشتن آن را توصیه می‌کنند. بزرگ شدن لوزه‌ها ممکن است بر حرف زدن اثر بگذارد و باعث شود صدا تودماغی شود. سنگ‌های لوزه ماده‌ای است که روی لوزه جمع می‌شود. اندازه آن ممکن است به حد یک دانه پاپ کورن برسد و به رنگ سفید و کرم است. ماده اصلی این به اصطلاح سنگ، کلاژن است، اما بوی ناخوشایند قوی دارد، که به خاطر سولفید هیدروژن و متیل مرکاپتان و سایر موارد است. بزرگی لوزه ها باعث می شود تنفس فرد دهانی شود یعنی نتواند از بینی نفس بکشدو این امر خود باعث خرخر شبانه و تنفس با دهان باز می شود. امکان تغییر حالت استخوان های صورت وجود دارد که به مجموعه این تغییرات صورت آدنوییدی می گویند. این تغییرات شامل چهره کشیده، بینی کشیده و باریکتر از حد طبیعی، سقف دهان با قوس زیاد، فک تحتانی پایین و عقب رفته و جفت نشدن دندانها می شود.هوا بجای اینکه از بینی عبور کرده گرم و مرطوب و تمیز شده و به حلق برسد، مستقیماً از دهان به حلق رسیده و باعث خشکی دهان، تخریب دندانها و تحریک مزمن گلو می گردد.
بزرگی لوزه ها بخصوص لوزه سوم می تواند باعث تجمع مایع در پشت پرده گوش شود که این امر می تواند باعث عفونت های مکرر گوش میانی و احتمال مشکلات شنوایی برای بیمار گردد. گاهی اوقات لوزه ها مکرراً دچار عفونت چرکی می شوند که البته در چنین حالتی ممکن است بدنبال عفونت های چرکی مکرر اندازه لوزه ها حتی از حالت معمول هم کوچکتر شود اما جدای از اندازه آنها، چون بعنوان کانون عفونت عمل می کنند مضر می باشند و نیاز به جراحی لوزه دارند.عفونت لوزه ها باعث تب شدید در بیماران می شود که می تواند در بیماران داری مشکل زمینه ای مانند تب و تشنج، تب روماتیسمی، دیابت و ... خطرناک باشد.
عفونت حاد لوزه ها با گلو درد، تب، خرخره های شبانه، اشکال در بلع، تنفس دهانی، گوش درد ، تنفس بدبو و آبریزش بینی مشخص می شود. معمولا عفونت لوزه ها با دارو درمانی بهبود می یابد که با توجه به کشت ترشحات گلوی بیمار آنتی بیوتیک مناسب توسط پزشک تجویز می شود. در صورتی که درمان دارویی بی نتیجه باشد از جراحی لوزه ها جهت درمان استفاده می شود و بعد از جراحی لوزه نیز درمان با آنتی بیوتیک مناسب طبق تجویز پزشک ادامه می یابد. سنگ لوزه دانه هایی سفید رنگ به اندازه برنج یا نخود می باشد که به راحتی قابل مشاهده نبوده و در اعماق بافت لوزه ها پنهان است .در صورت بزرگ شدن سنگ لوزه ، لوزتین متورم شده و در برخی موارد به علت سرماخوردگی های بیش از حد و تورم لوزه ها پزشک مجبور به در آوردن سنگ لوزه یا لوزه می شود.
دلایل جراحی لوزه در کودکان
دلایل به وجود آورنده مشکلات لوزه که منجر به عمل جراحی در کودکان می‌شود با مشکلات لوزه در بزرگسالان که نیاز به جراحی پیدا می‌کند، متفاوت است. لوزه‌های کامی و لوزه سوم، در کودکان می‌تواند منجر به علائم انسدادی شود که همین مساله می‌تواند مشکلاتی را برای کودک ایجاد کند و برای برطرف کردن این مشکلات، در برخی موارد جراحی باید صورت بگیرد. دلایل دیگری چون عفونت‌های مختلف در ناحیه لوزه‌ها و بندرت تومورها، از دیگر مواردی است که ممکن است منجر به جراحی لوزه در کودکان شود.
مراقبت های بعد از عمل لوزه در بزرگسالان
- تا ۳ روز بعد از عمل لوزه از فعالیت شدید خودداری کنید
- آب سرد ( مایعات خنک ) بنوشید
- غذاهای آبکی سرد مثل فرنی ، ژله ، بستنی ، آبمیوه شیرین نخورید
- آبمیوه ترش و آب مرکبات استفاده نکنید. همچنین از مصرف انجیر و کیوی اکیدا خودداری فرمایید
- از روز چهارم تا هفتم بعلاوه رژیم فوق، تخم مرغ آب پز، نخود پخته و آش مصرف کنید
- حمام کردن را طبق عادت معمول خود انجام دهید
- درد گلو و گوش ها ممکن است وجود داشته باشد که می توانید از داروهای مسکن غیر از آسپیرین طبق تجویز پزشک مربوطه استفاده کنید
توجه داشته باشید که خونریزی از گلو می تواند به علت خوردن غذاهای سفت یا سرماخوردگی در هفته دوم به وجود بیاید که می توانید با استراحت و همچنین غرغره کردن آب یخ آن را متوقف کنید
در صورت خونریزی، خون را به آرامی بیرون بریزید و به پهلو بخوابید ( زیر سر کمی بالاتر باشد ). در صورت ادامه خونریزی به مراکز درمانی و یا بیمارستان مراجعه کنید
در صورت بروز تب بالای ۳۸ درجه ( از روز سوم به بعد ) و استفراغ سریعا به پزشک مراجعه کنید و در غیر اینصورت در وقت تعیین شده به درمانگاه مراجعه کنید
عمل جراحی لوزه در کودکان به‌گونه‌ای است که معمولا در صبح جراحی انجام می‌شود و شب می‌توانند به منزل بروند و بعد از دو سه روز استراحت، می‌توانند به زندگی عادی برگردند. بزرگسالان نیز به همین شکل هستند و معمولا چهار پنج روز نیاز به استراحت دارند. البته برخی از افراد به استراحت بیشتری نیاز خواهند داشت. بیماران بعد از عمل لوزه باید تا 48 ساعت اول، خوراکی‌های سرد مانند بستنی و آبمیوه خنک بخورند. بعد از گذشت این مدت زمان، خوردن سوپ صاف شده و غذای نرم، به فرد توصیه می‌شود. برای بیمار، آنتی‌بیوتیک و مسکن تجویز خواهد شد که فرد باید طبق دستور پزشک از آنها استفاده کند.
دکتر مجید نصیری | متخصص گوش و حلق و بینی در تهران